Nỗ lực "hãm phanh" căng thẳng

Hội đàm trực tuyến đầu tiên giữa Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Tổng thống Mỹ Joe Biden

Tại cuộc hội đàm kéo dài hơn 3 giờ, cả Tổng thống Mỹ Biden và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đều thể hiện quan điểm phát triển quan hệ lành mạnh và ổn định để thúc đẩy sự phát triển riêng của hai nước và bảo vệ môi trường quốc tế hòa bình, ổn định.

Chuyên gia về Trung Quốc Scott Kennedy tại Trung tâm nghiên cứu chiến lược và quốc tế (CSIS) có trụ sở tại Mỹ nhận định nhìn chung lãnh đạo hai nước đều nỗ lực đạt được mục tiêu của cuộc gặp là tạo ra sự ổn định trong mối quan hệ, thể hiện qua ngôn ngữ thân thiện và việc nhấn mạnh tầm quan trọng của mối quan hệ Mỹ-Trung.

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình khẳng định Trung Quốc và Mỹ, với tư cách là hai nền kinh tế lớn nhất thế giới và đều là ủy viên thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc, cần tuân thủ 3 nguyên tắc gồm tôn trọng nhau, cùng tồn tại hòa bình, theo đuổi hợp tác cùng có lợi, qua đó giải quyết tốt các vấn đề nội địa trong lúc gánh vác trách nhiệm quốc tế. Trong khi đó, Tổng thống Biden nhấn mạnh đến sự "cạnh tranh thẳng thắn", cho rằng trách nhiệm của Mỹ và Trung Quốc là phải đảm bảo rằng sự cạnh tranh này không dẫn tới xung đột, cho dù là trong dự định hay ngoài ý muốn. Theo Tổng thống Mỹ, hai bên "cần thiết lập một số nhận thức chung", trong đó "đề cập rõ ràng và trung thực về những điểm bất đồng và hợp tác cùng nhau trong các vấn đề cùng có lợi, đặc biệt là trong các vấn đề quan trọng như biến đổi khí hậu".

Việc cuộc gặp không tạo đột phá trong các vấn đề gai góc nhất giữa Mỹ và Trung Quốc cũng không nằm ngoài dự đoán của giới chuyên gia. Trên thực tế, đây là cơ hội để hai bên bày tỏ quan điểm và duy trì đối thoại, hơn là để giải quyết các vấn đề căng thẳng hay bất đồng.

Truyền thông quốc tế nhận định cuộc gặp thượng đỉnh trực tuyến lần này dù mang tính biểu tượng hay ý nghĩa thực tế thì cũng có ý nghĩa vô cùng quan trọng. Trong bối cảnh dư luận ngày càng lo lắng về xu hướng quan hệ Mỹ- Trung, cuộc gặp được tổ chức ít nhất cũng phản ánh mong muốn của cả Washington và Bắc Kinh nhằm quản lý các tranh chấp và hạn chế căng thẳng. Dù trong giai đoạn cạnh tranh gay gắt, cả Mỹ và Trung Quốc vẫn chủ động đẩy mạnh hợp tác trong các vấn đề mà hai nước có lợi ích chung. Minh chứng cho điều này là tuyên bố chung về tăng cường ứng phó với biến đổi khí hậu mà hai nước đưa ra tại Hội nghị lần thứ 26 Các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP26) ở Glasgow (Vương quốc Anh).

Rõ ràng, hai nhà lãnh đạo đều thể hiện sẵn sàng dựa vào một phương thức tránh xảy ra xung đột giữa hai cường quốc trên thế giới để xử lý những khác biệt. Chỉ riêng điểm này đã có thể làm giảm khả năng xảy ra va chạm lớn giữa quan hệ hai nước trong năm nay.