Lẽ ra thế giới có thể đã không xảy ra đại dịch COVID-19
Khu chợ hải sản Huanan ở Vũ Hán, được cho là môi trường thuận lợi để SARS-CoV-2 khuếch tán. Ảnh: Xinhua |
Theo CNN, nghiên cứu do Giáo sư Michael Worobey, Giáo sư về sinh học tiến hóa tại Đại học Arizona (Mỹ), đứng đầu đã chỉ ra thời điểm và cách thức virus SARS-CoV-2 xuất hiện lần đầu tiên ở Trung Quốc. Với tính toán này, virus SARS-CoV-2 không lây nhiễm sang người trước tháng 10/2019. Điều đặc biệt là mô hình nghiên cứu còn cho thấy một điều khác: Virus này vốn không sinh ra để trở thành một virus gây đại dịch.
Chỉ có tình huống xui xẻo và điều kiện chật chội ở khu chợ hải sản Huanan tại Vũ Hán – nơi đại dịch dường như bắt đầu – mới cho SARS-CoV-2 cơ hội nó cần để trở thành một đại dịch toàn cầu.
“Đó là một cơn bão hoàn hảo – giờ thì chúng tôi biết rằng nó đã tận dụng được một hoặc hai may mắn để thực sự được thiết lập”, Giáo sư Worobey nói với CNN sau khi nghiên cứu của họ được công bố trên tạp chí The Science uy tín.
“Nếu mọi việc chỉ khác đi một chút xíu, nếu như người đầu tiên mang virus vào khu chợ hải sản đã quyết định không đi vào ngày hôm đó, hoặc quá mệt để đi và ở lại nhà, thì các sự kiện siêu lây lan ban đầu có thể đã không xảy ra. Chúng ta thậm chí có thể không hay biết gì”.
Không có chuyện SARS-CoV-2 xuất hiện ở Mỹ và châu Âu từ trước tháng 10/2019
Nhóm khoa học đã sử dụng phương pháp xác định niên đại phân tử, sử dụng tỷ lệ đột biến liên tục để tính toán virus SARS-CoV-2 đã tồn tại được bao lâu. Họ cũng sử dụng các mô hình máy tính để tìm ra thời điểm và cách thức nó có thể đã lây lan.
“Nghiên cứu của chúng tôi được thiết kế để trả lời câu hỏi SARS-CoV-2 liệu đã phát tán ở Trung Quốc bao lâu trước khi nó được phát hiện”, ông Joel Wertheim, Phó giáo sư Khoa bệnh truyền nhiễm và sức khỏe cộng đồng toàn cầu tại Đại học California và Đại học Y San Diego, cho biết.
“Để trả lời câu hỏi này, chúng tôi đã kết hợp ba mảnh ghép thông tin quan trọng: hiểu biết chi tiết về cách SARS-CoV-2 lây lan ở Vũ Hán trước khi thành phố bị phong tỏa, sự đa dạng di truyền của virus tại Trung Quốc và những báo cáo về trường hợp nhiễm COVID-19 sớm nhất tại Trung Quốc. Bằng cách kết hợp các dòng bằng chứng riêng rẽ này, chúng tôi đã đưa ra giới hạn sớm nhất cho thời điểm SARS-CoV-2 bắt đầu phát tán ở tỉnh Hồ Bắc là giữa tháng 10/2019” – Phó giáo sư Wertheim cho hay.
Nhân viên y tế lấy mẫu xét nghiệm COVID-19 ở Surabaya, Indonesia, ngày 3/3/2021. Ảnh: THX/TTXVN |
Theo các nhà nghiên cứu, bằng chứng chỉ ra mạnh mẽ rằng virus không thể phát tán trước thời điểm đó. Có những báo cáo từ Italy và một số nước châu Âu về bằng chứng virus có thể lây lan cho con người từ trước tháng 10. Tuy nhiên, nghiên cứu trên cho thấ, chỉ có khoảng một chục người đã bị nhiễm trong tháng 10-12, theo Phó giáo sư Wertheim.
“Do đó, thật khó để khớp lượng virus thấp như vậy tại Trung Quốc với những tuyên bố về các ca nhiễm ở châu Âu và Mỹ vào cùng thời điểm”, ông Wertheim nói trong một tuyên bố. “Tôi khá nghi ngờ những tuyên bố về COVID-19 bên ngoài Trung Quốc vào thời điểm đó”.
Nghiên cứu chỉ ra rằng SARS-CoV-2 đã xuất hiện ở tỉnh Hồ Bắc, Trung Quốc chứ không phải nơi nào khác. Các nhà khoa học ước tính rằng số người bị nhiễm SARS-CoV-2 ở Trung Quốc là không quá một người cho đến ngày 4/11/2019. Mười ba ngày sau, con số này là 4 người và chỉ 9 người vào ngày 1/12/2019.
Virus đã "tìm được may mắn" ở chợ hải sản
Nghiên cứu nói trên không chỉ ra con vật nào là nguồn virus. Bằng chứng di truyền cho thấy dơi mang một loại virus có quan hệ họ hàng gần với SARS-CoV-2 và cũng cho thấy một loài động vật trung gian khác có khả năng đã nhiễm và truyền virus này sang người.
Hiện tượng như vậy trước đó đã xảy ra. Chẳng hạn, Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh Mỹ thường xuyên theo dõi và báo cáo về các trường hợp nhiễm các chủng cúm mới ở những người tham dự hội chợ và tiếp xúc với lợn. Nhưng cho đến nay chưa có trường hợp lây nhiễm nào dẫn đến thành dịch, hay chỉ là một ổ bùng phát.
Điều cần thiết là một người nhiễm virus phải tiếp xúc với rất nhiều người khác, như ở trong một chợ hải sản đông đúc. Giáo sư Worobey nói: “Nếu không đủ may mắn để tìm ra điều kiện đó, thì ngay cả một loại virus thích nghi tốt cũng có thể biến mất”.
Các tác giả nghiên cứu đã sử dụng nhiều công cụ phân tích khác nhau để mô hình hóa cách SARS-CoV-2 có thể đã hoạt động như thế nào trong đợt bùng phát ban đầu.
Nhà chức trách phong tỏa chợ hải sản Huanan, Vũ Hán vào tháng 12/2019. |
Các công cụ này bao gồm các mô phỏng dịch bệnh dựa trên đặc điểm sinh học đã biết của virus, chẳng hạn như khả năng lây truyền và các yếu tố khác. Chỉ 29,7% trong số các mô phỏng này là virus có thể tạo ra dịch bệnh tự duy trì. Trong 70,3% các mô phỏng, virus lây nhiễm cho tương đối ít người trước khi tự chết đi. Trung bình, ổ dịch bất thành kết thúc chỉ sau 8 ngày.
Giáo sư Worobey cho biết: “Cách tiếp cận của chúng tôi đã mang lại một số kết quả đáng ngạc nhiên. Chúng tôi thấy rằng hơn 2/3 số dịch bệnh mà chúng tôi cố gắng mô phỏng đã tuyệt chủng. Điều đó có nghĩa là nếu chúng ta có thể quay ngược thời gian và lặp lại năm 2019 một trăm lần, thì 2/3 thời gian trong đó, SARS-CoV-2 sẽ phát tán mà không gây ra đại dịch. Phát hiện này ủng hộ quan điểm cho rằng con người liên tục bị tấn công bởi các mầm bệnh truyền từ động vật".
Ông cũng nhận định: “Điều có thể đã xảy ra ở đây là virus đã lan tràn trong một số lượng rất ít người vào tháng 10, 11, đến tháng 12, và sau đó xâm nhập vào chợ hải sản Huanan”. Có khả năng khu chợ không phải là nơi virus lây nhiễm cho người đầu tiên, mà chỉ là nơi nó được khuếch đại.
Tin liên quan
Covid-19 là bệnh truyền nhiễm nhóm B: Bộ Y tế hướng dẫn thanh toán chi phí điều trị
10:00 | 02/11/2023 Sự kiện - Vấn đề
Đông Nam Á và bài toán già hóa dân số
14:03 | 21/02/2024 Nhìn ra thế giới
Những thị trường mới nổi có tiềm năng thu hút đầu tư nước ngoài năm 2024
07:55 | 10/01/2024 Nhìn ra thế giới
AI định hình lại ngành phát thanh, truyền thông và giải trí
09:32 | 19/04/2024 Nhìn ra thế giới
EU tăng thuế một số nông sản nhập khẩu từ Nga và Belarus
08:25 | 19/04/2024 Nhìn ra thế giới
Pháp trở thành khách hàng mua khí đốt lớn nhất của Nga
08:25 | 19/04/2024 Nhìn ra thế giới
Trung Quốc yêu cầu Mỹ dừng tăng thuế với các sản phẩm thép và nhôm của nước này
08:25 | 19/04/2024 Nhìn ra thế giới
Hiểm họa lớn nhất đối với doanh nghiệp trong thời đại công nghệ
08:08 | 19/04/2024 Nhìn ra thế giới
Nguyên nhân giá vàng tăng cao đột ngột
07:54 | 18/04/2024 Nhìn ra thế giới
Liên minh châu Âu đầu tư 3,5 tỷ euro để thúc đẩy đại dương bền vững
08:58 | 17/04/2024 Nhìn ra thế giới
Cục Dự trữ liên bang Mỹ phát tín hiệu trì hoãn cắt giảm lãi suất
07:57 | 17/04/2024 Nhìn ra thế giới
“Cơn sóng thần” mới ở Trung Đông
10:33 | 16/04/2024 Nhìn ra thế giới
Singapore: Ông Lawrence Wong nêu những cam kết trong nhiệm kỳ Thủ tướng sắp tới
08:10 | 16/04/2024 Nhìn ra thế giới
IMF lo ngại Trí tuệ Nhân tạo sẽ “khoét sâu” chênh lệch giàu nghèo
08:07 | 16/04/2024 Nhìn ra thế giới
Vốn ODA của Hàn Quốc năm 2024 dự kiến tăng lên mức lớn nhất từ trước đến nay
08:46 | 15/04/2024 Nhìn ra thế giới
Động lực khiến Nhật Bản tăng cường kiểm soát xuất khẩu
09:26 | 14/04/2024 Nhìn ra thế giới
Vấn đề Bạn quan tâm
Tin mới
Địa ốc Đất Xanh dự kiến chào bán hơn 150 triệu cổ phiếu
Mặc doanh nghiệp nghỉ bán, quản lý thị trường vẫn tăng cường kiểm tra
Ngân hàng Nhà nước sẽ đấu thầu 16.800 lượng vàng SJC vào ngày 22/4
Nghệ An: Bắt đối tượng vận chuyển 2.000 viên ma túy đi tiêu thụ
Gia hạn Thông tư 02 về cơ cấu, giữ nguyên nhóm nợ đến hết năm 2024?
LONGFORM: Hệ sinh thái Tài chính số- Lấy dữ liệu làm tài nguyên, lấy giải pháp đột phá làm nền tảng
16:55 | 16/04/2024 Megastory/Longform
Infographics: Quá trình công tác của tân Phó Cục trưởng Hải quan Khánh Hòa Nguyễn Văn Cường
22:04 | 05/04/2024 Infographics
Infographics: Quá trình công tác của tân Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan Đinh Ngọc Thắng
13:54 | 27/03/2024 Infographics
Infographics: Quá trình công tác của tân Cục trưởng Cục Hải quan Quảng Nam Dương Xuân Sinh
09:44 | 02/03/2024 Infographics
Infographics: Quá trình công tác của tân Phó Trưởng Ban Cải cách, hiện đại hóa hải quan Đặng Thanh Dũng
14:53 | 28/02/2024 Infographics