Địa danh xa ngái một thời

	Ga Sài Gòn thông thoáng trong ngày đầu tiên bán vé Tết Tân Sửu 2021
	Ninh Bình là 1 trong 5 địa danh Việt Nam vào top điểm đến thế giới
	Sài Gòn những ngày "sống chậm"
	Hoài niệm đẹp về Tết Sài Gòn xưa
	Người dân Sài Gòn nô nức đến Hội hoa Xuân thưởng lãm

Ảnh minh họa: ST

Thậm chí ngay sau giải phóng, “anh lính trẻ” cũng vẫn: “Về thăm Thành phố/ Náo nức mùa xuân/ Balô trên vai/ Đung đưa nhánh lan rừng” cơ mà!

Ấy là bởi vì thời đó, mức độ đô thị hoá trong vùng còn thấp, chứ giờ đây thì cả vùng đã có tới mấy chục thành phố rồi. Và nhiều vùng rất, rất xa xôi ngày cũ bây giờ cũng không còn là “cùng trời cuối đất” khiến người ta hoang mang nữa. Tôi đặc biệt ấn tượng với một địa danh như thế: Chắc Cà Đao. Theo học giả Vương Hồng Sển, Chắc Cà Đao là tên một con rạch, cũng là tên một ngôi chợ nhỏ (nay là thị trấn An Châu) gần Long Xuyên (An Giang). Địa danh Chắc Cà Đao có thể do chữ Khmer “chắp kdam” (bắt cua) mà ra, vì vùng này xưa kia có nhiều cua. Còn theo nhà văn, học giả Sơn Nam (1926-2008), một người được mệnh danh là “Nhà Nam bộ học” thì Chắc Cà Đao là do chữ Prek Pedao; Prek: rạch; Pedao: loại dây mây. Chắc Cà Đao có nghĩa là rạch có nhiều dây mây.

Một địa danh xa vắng khác: Miệt Thứ. Vùng đất này vào thời trước rất xa xôi, hiểm trở, nhiều thú dữ, muỗi mòng… là nơi dừng chân cuối cùng của những người dân Việt trên hành trình mở cõi. Đến nỗi, ngay cả những con người Nam tiến can đảm cũng có lúc “lạnh lưng”. Dân gian còn có câu: “Tới đây xứ, sở lạ lùng/ Chim kêu cũng sợ, cá vùng cũng ghê/ Cà Mau khỉ khọt trên bưng/ Dưới sông sấu lội, trên rừng cọp um”. Đổi lại, xứ sở hoang sơ này ê hề đặc sản đồng như kỳ đà, rắn, lươn, cua, cá lóc, tôm, đuông chà là…

Có lẽ cũng vì thế mà cô gái miệt vườn theo chồng về miệt Thứ có tâm sự:

“Đêm đêm ra đứng hàng ba,

Trông về quê mẹ lệ sa buồn buồn.

Sương khuya ướt đẫm giàn bầu,

Em về Miệt Thứ bỏ sầu cho ai”?

“Miệt” tuy là một từ địa phương, nhưng cũng được dùng khá phổ biến, để chỉ một vùng đất (miệt vườn, miệt ruộng), nên tương đối dễ hiểu. Nhưng còn “Thứ”? là Nhà văn Sơn Nam cho biết, theo sách Đại Nam Nhứt Thống Chí, Miệt Thứ là tên gọi dân gian của vùng Thập Câu - mười con rạch mang tên là rạch Thứ Nhứt, Thứ Hai… rạch thứ Mười chảy song song từ vùng U Minh Thượng ra biển (gọi là “thập” nhưng trong thực tế có hơn mười con rạch). Người địa phương phần khám phá, phần khai thác thêm, thế là nhiều cái tên ngộ nghĩnh khác ra đời: rạch Thứ Chín Rưỡi (giữa rạch thứ Chín và thứ Mười), rạch Xẻo Vẹt, Xẻo Ngát, Chà Và giả, Chà Và thiệt, rạch Ổ Heo, rạch Nằm Bếp, rạch Kim Quy…