Cảng biển Việt Nam: Sự bứt phá ngoạn mục

Hàng hóa XNK tại cảng Hải Phòng Ảnh: Thái Bình

Sản lượng hàng hóa thông qua ước đạt 524,7 triệu tấn

Theo Cục trưởng Cục Hàng hải Việt Nam Nguyễn Xuân Sang, trong năm 2018, chất lượng dịch vụ hàng hải ngày càng được nâng cao, sản lượng vận tải biển và hàng hóa thông qua cảng biển đạt mức tăng trưởng cao, kết nối giữa hai phương vận tải hàng hải và đường thủy nội địa có chuyển biến tích cực, góp phần giảm tải cho vận tải đường bộ.

Nhờ đóng góp không nhỏ của công tác cải cách thủ tục hành chính hiệu quả như việc triển khai dịch vụ công trực tuyến, thủ tục điện tử cho tàu thuyền Việt Nam và thủ tục điện tử cho tàu thuyền trên Cổng thông tin một cửa Quốc gia đã giúp nâng sản lượng hàng hóa thông qua hệ thống cảng biển Việt Nam tăng mạnh, tăng 19% so với năm 2017.

Năm 2018, tổng sản lượng vận tải do đội tàu biển Việt Nam thực hiện ước đạt 144,6 triệu tấn, khối lượng hàng hóa luân chuyển đạt hơn 153 triệu tấn, tăng 10,9% so với năm 2017, chiếm tỷ trọng 55,6% trong tổng lượng hàng hóa luân chuyển của tất cả các phương thức vận tải. Trong đó, đội tàu mang cờ quốc tịch Việt Nam hiện đã đảm nhận được gần 100% lượng hàng vận tải nội địa bằng đường biển, trừ một số tàu chuyên dụng như LPG, xi măng rời…

Tổng sản lượng hàng hóa thông qua cảng biển của các phương tiện thủy nội địa năm 2018 ước đạt 171,6 triệu tấn, tăng 30,5% so với năm 2017, số lượt phương tiện ra, vào cảng đạt 30,2 nghìn lượt, tăng 39,4% so với năm 2017. Trong đó phương tiện VR-SB đảm nhận vận chuyển là 35,2 triệu tấn, tăng 88% so với năm 2017. Đặc biệt, việc kết nối vận tải giữa đường biển với đường thủy nội địa đã phát triển mạnh mẽ trong những năm gần đây là những tín hiệu khởi sắc, mở ra nhiều cơ hội cũng như thách thức mới trong năm 2019.

“Về hệ thống cảng biển, hiện nay, tổng số bến cảng được công bố là 272 bến cảng, với tổng công suất trên 550 triệu tấn/năm. Năm 2018, sản lượng hàng hóa thông qua hệ thống cảng biển Việt Nam ước đạt 524,7 triệu tấn (không bao gồm sản lượng hàng hóa quá cảnh không bốc dỡ), trong đó, khối lượng hàng container thông qua cảng biển năm 2018 ước đạt 17,8 triệu TEU, tăng lần lượt 19% và 24% so với năm 2017. Lượng hành khách qua cảng cũng tăng 28,9% so với năm 2017, đạt 5,8 triệu hành khách. Tính đến hết năm 2018, Việt Nam có gần 1.600 tàu biển với tổng trọng tải lên đến 7,8 triệu DWT (đơn vị đo năng lực vận tải an toàn tính bằng tấn - 7,8 triệu tấn), đứng thứ 4 trong khu vực ASEAN và thứ 30 trên thế giới. Đặc biệt, trong 5 năm qua, bên cạnh phát triển đội tàu ven biển (SB), thì đội tàu container đang được chú trọng nâng cấp. Nếu năm 2013, số lượng tàu container khoảng 19 tàu, thì đến năm 2018, số tàu container đã đạt 41 chiếc, tăng bình quân khoảng 20%/năm”, Cục trưởng Cục Hàng hải Việt Nam cho biết thêm.

Tập trung vào công tác quy hoạch

Tuy đã có nhiều sự bứt phá nhưng hiện các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ logistics của Việt Nam mới chỉ đáp ứng được ¼ nhu cầu thị trường và đang dừng lại ở việc cung cấp dịch vụ cho một số công đoạn ban đầu (đóng gói, cho thuê kho bãi, làm dịch vụ hải quan…) cho chuỗi dịch vụ logistics khép kín.

Nguyên nhân được ông Lê Huy Hiệp, Chủ tịch Hiệp hội logistics Việt Nam chỉ ra là do kết nối hệ thống hạ tầng hiện nay chưa tốt nên chi phí logistics còn cao, chưa hợp lý trong khi cần phát huy cảng biển đường thủy nội địa nhằm giảm tải cho đường bộ. Việc tăng giá dịch vụ tại cảng biển từ 1/1/2019 sẽ hỗ trợ các doanh nghiệp cảng biển trong việc có thêm nguồn lực tái đầu tư phát triển hệ thống hạ tầng, hiện đại hoá công nghệ, mở rộng kết nối.

Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải Nguyễn Văn Thể cũng đánh giá rằng, ngành hàng hải vẫn chưa tận dụng được hết tiềm năng, trong đó việc kết nối với 4 phương thức còn lại như đường sắt, đường thủy nội địa vẫn còn yếu, tình trạng có cảng, kho bãi nhưng không có đường vẫn còn tồn tại. Đồng thời, để nâng cao chất lượng cảng biển, thu hút hàng hóa và các hãng tàu lớn trên thế giới mở tuyến đến Việt Nam, tất cả các cảng biển Việt Nam, các doanh nghiệp ngành hàng hải phải nhanh chóng hình thành một cơ sở dữ liệu lớn của ngành để quá trình giám sát, thực hiện thủ tục hành chính tại cảng được tự động hóa hoàn toàn. Đặc biệt, việc phát triển cảng biển không cần nhiều quy hoạch mới mà phải có quy hoạch tốt để chúng ta có những trung tâm cảng thực sự chất lượng.

Cụ thể, đối với cảng Lạch Huyện ở khu vực phía Bắc, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể cho rằng, Cục Hàng hải Việt Nam phải nghiên cứu quy hoạch lại các cảng nhỏ, tập trung lợi thế cho Lạch Huyện phát triển, phải tính phương án khi cảng Lạch Huyện có nhiều hơn 2 bến cảng như hiện tại thì việc kết nối giao thông sẽ như thế nào.

Còn tại khu vực phía Nam, ngành hàng hải cũng phải cân nhắc đường bộ vào cảng Cái Mép – Thị Vải có nên mở rộng để giải quyết tình trạng ách tắc như hiện nay. Bởi dù cảng Cái Mép - Thị Vải đã có Đề án giao thông kết nối song nếu các phương án hoạch định không khả thi, cơ quan chức năng phải thuê tư vấn nước ngoài đánh giá lại.

Bộ trưởng cũng cho rằng, việc phát triển cảng biển phải đồng đều, theo đó, ngành hàng hải phải chú trọng hơn trong nghiên cứu, hình thành cảng biển ở khu vực miền Trung. Đặc biệt, khu vực Đồng bằng sông Cửu Long đang có đầy đủ yếu tố thuận lợi để phát triển hàng hải, nhưng cảng Cái Cui hiện không hiệu quả, phải nghiên cứu, chọn vị trí làm một cầu cảng mới, một cầu cảng tận dụng nguồn lực và trí lực của các tập đoàn tư nhân.